De
geschiedenis van de Westerse Psychologie
Het
begon allemaal met de Freud de grondlegger van de westerse
psychologie. Aanvankelijk noemde hij het 'de leer van het geestelijke
leven'. Als men hem vroeg wat hij met het 'geestelijke' bedoelde,
vertelde hij dat dit nauw samenhing met datgene wat men 'ziel noemde.
Vandaar dat hij later de naam veranderde in 'zielkunde'. Freud was
echter opgeleid als arts in de 'ziekteleer' en werkte volgens het
wetenschappelijk 'medisch model'. Omdat het begrip 'ziel' geen
betrekking heeft op een wetenschappelijk aantoonbare feiten deed hij
afstand van de naam 'zielkunde' en introduceerde hij de naam
psychologie. Zo ontstond er een geheel nieuwe tak in de medische
wetenschap, die hedendaags nog steeds werkzaam is. Psychiaters
gebruiken nog altijd het z.g medisch model. Toch is de psychologie
als wetenschap altijd omstreden geweest. In de psychologie kent men
geen algemeen aanvaarde theorie. Sterker nog er bestaat eerder een
veelvoud van theorieen welke onderling in conflict zijn. En het
eerste vereiste van wetenschap lijkt mij dat je het met elkaar eens
moet zijn. Freud was de eerste die een behandeling ontwikkelde voor
wat hij noemde de geneeskundige psychologie, de klassieke
psychoanalyse. Hij toonde aan dat er een onderbewuste bestond en
onderzocht de werking er van. Daarbij kwam hij tot de conclusie dat
het onbewuste een soort vuilnisvat is,waaruit voortdurend onverwerkte
jeugdtrauma's verschijnen die uiteindelijk leiden tot allerlei
psychische ziekten, zoals hij dat noemde. De theorie van het
onderbewuste is volkomen geintegreerd in onze huidige cultuur
Opvallend is dat Freud aanvankelijk uitging van het idee van een
objectieve, onafhankelijke waarnemer, die net als in de oosterse
filosofie niet beinvloed wordt door eigen gevoel of vooroordelen.
Maar later toen hij kwam met het beroemde model van het Es, Ego en
Superego is hij hier op teruggekomen. Het Es, ook wel libido genoemd,
staat volgens Freud voor de kolkende massa van sexuele instincten en
impulsen. Het Ego is het bewuste deel van ons dat probeert deze
sexuele driften er onder te houden door middel van specifieke
afweermechanismes. De werking van het Superego is voornamelijk
onderbewust, het is het geheel van ouderlijke conditioneringen.
Wanneer je bijvoorbeeld tegen jezelf zegt dat je niet boos mag zijn.
( een opdracht van je Superego aan jezelf) dan wordt er onbewust een
opdracht gegeven aan het besturingssysteem van je lichaam, dat er dan
voor zorgt dat je je adem vasthoudt waardoor je je boosheid niet
naar buiten brengt, maar inslikt. Ofschoon de psychoanalyse
succesvolle perioden heeft gekend, heeft zij toch niet gebracht wat
zij in aanvang scheen te beloven. Dat komt omdat Freud de mens
voornamelijk zag in termen van ziektebeelden, in plaats van de
gezonde, natuurlijke mens als uitgangspunt te nemen. Daar komt nog
bij dat hij met een zekere stelligheid beweerde dat de sexualiteit
van de mens de oorzaak zou zijn van psychische storingen. Sterker
nog, hij maakte dit tot grondregel van zijn wetenschappelijk stelsel.
Vandaar dat de psychoanalyse niet altijd serieus werd bevonden. Maar
wat wil je ook als je zuinigheid betitelt als anaal-erotiek en
maatschappelijke gevoelens als gesublimeerde homosexualiteit. De
verdienste van Freud is wel dat hij als arts de grote stap nam om het
'zieleleven'van het individu, het Ik, het ego, in zijn totaliteit als
uitgangspunt te nemen van zijn onderzoek. Hij wist dat het ego
ontstaat uit stress en cultuur en daarom geen baas was in eigen huis
hij wist wel degelijk dat het een sociaal kunstproduct was. Maar hij
beschouwde het als onmisbaar voor het bewustzijn. Met bewustzijn
bedoelde hij niet het eenheidsbewustzijn, zoals in de oosterse
filosofieen. Hij
aanvaarde alleen een bewustzijn dat bestond uit een tweeheid van
subject en object. Toch zat hij vaak heel dicht tegen een
eenheidsbewustzijn aan. Zo zag hij wel in dat iets alleen op zichzelf
kan bestaan als het gezien wordt in betrekking tot andere dingen.
Maar hij bleef zich vasthouden aan het ego. Hij kwam tot de conclusie
dat het nodig is om een sterk ego te ontwikkelen, en daar heeft hij
wat mij betreft gelijk in. Maar je dient het alleen te ontwikkelen om
het vervolgens weer van je af te schudden. Want als je geen ego hebt,
hoe zou je het dan kunnen opgeven? Je moet dus eerst een ego
verwerven , voor dat je het kunt laten vallen. Westers psychologie is
dus de eerste stap en Oosterse spiritualiteit de laatste. Beide zijn
nodig om tot een eenheidsbewustzijn te komen.
